Tanzimat Öncesi Dönemi Dalkavuk Tarifesi

[son noktacı]

Tanzimat Öncesi Dönemi Dalkavuk Tarifesi

Dalkavukların Tarifesi
Günümüzde dalkavukluk bir ruh ve yaradılış meselesidir. Artık meslek olmaktan çıkmıştır. Fakat Tanzimat’tan evvelki devirde dalkavukluk tüzüğü ve önceden belirlenmiş fiyatlara göre çalışan bir esnaf grubuydu. Topkapı Sarayı arşivinde I. Mahmud devrine ait bir arzuhalde şunlar yazmaktadır:
Devletli, iyiliksever, merhametli efendim, Kimsesiz dalkavuk kullarınızın dilekçesidir: her sene Ramazanı Şerif geldiğinde, İstanbul’da, davetli davetsiz iftarlara gideriz; ulemanın, devlet adamlarının ve diğer büyüklerin, mevki sahiplerinin sofralarında çeşitli nefis yemekler, şerbetler… yer ve içeriz; üstüne göbek tütünü ve kahveyle ikram görürüz. Lakin içimizde bazı terbiyesizler vardır. Bunlar edebe uymayan hareket ve tavırlarıyla efendilerimizi gücendirmekte, zararı da hepimize dokunmaktadır. Dalkavukluk sağlam bir nizama bağlanmazsa cümlemizin açlıktan öleceğimiz aşikârdır. …
Dalkavuk kulları
Yine bu vesikada bir “dalkavuk narhı”ndan (Tüketiciyi korumak amacıyla, özellikle temel ihtiyaç maddeleri için resmî makamlarca belirlenen ve her yerde geçerli olan fiyat) bulunmaktadır. Yapılacak çeşitli eğlencelere göre dalkavuklara konulacak narh da şudur:

Dalkavuğun burnuna fiske vurma (fiske başına): 20 para.
Başına kabak vurma: 30 para.
Yüzünü tokatlama (tokat başına): 30 para.
Oturduğu minderden ve setten aşağı yuvarlama: 30 para.
Merdivenden aşağı yuvarlama: 180 para. (Bir yeri incinir, kırılırsa tedavi ve cerrah parasını şakayı yapan verir.)
Çıplak başına tokat atma (tokat başına): 45 para.
Elinde beş on kıl kalmak ve dişlerini leylek gibi çatırdatmak şartıyla sakal zelzelesine: 60 para.
Sakal boyamasına: 60 para. (Sakalının yansı veya cümlesi arpa boyunca kırkılırsa, latifeyi yapan, dalkavuğun üç aylık nafakasını verir. Bu nafaka ayda 30 kuruştan 90 kuruştur.)
Dalkavuğun kafasına iri bir yumruk indirme (yumruk başına): 40 para.
Ellerine ve ayaklarına domuz topu bağlama: 40 para.
Yüzüne mürekkep ve kömürle kara sürme: 37 para.
Kuyruğu dışanda kalmamak üzere bir fındıksıçanını ağzının içine kapatma: 400 para.
Sakız dolabına (bostan dolabı) bağlanarak su içinde bir miktar durdurulmak şartıyla bostan kuyusunda bir devrine: 600 para. (Bu latifeye birden fazla her devir için aynca 100 para verilir. Dalkavuk boğulur ölürse cenaze masrafı latifeyi yapana aittir.)
Bir tarafının üzengisi (eyerin iki yanındaki demir halka) olmayarak haşarıca bir hayvana bindirilip seyrinden hoşlanılırsa: 300 para.
Bir salkım üzümün sapıyla beraber yedirilmesi: 40 para.