Ordu

[hira_pc]

ORDU TARİHİ

Tarihçilerin yaptığı araştırma ve kazılarda, Ordu ve çevresinde ilkyerleşim izlerinin M.Ö.15 bin yıllarına kadar uzandığı görülmüştür.

M.Ö. 2 bin yıllarında Doğu Anadolu'nun iç kesimlerinden, Karadenizbölgesine gelen Halipler yörenin dağlık kesimlerine yerleşmişlerdir.Uzun süre bu bölgede varlıklarının sürdüren bu kavim maden işlemesanatında ileri gitmiş ve tunçtan mükemmel silahlar yapmışlardır.Yörenin özelliğine göre ahşap malzeme kullanan bu kavminkalıntılarından bugün fazla bir eser kalmamıştır. Bununla beraberEskipazar bölgesinde, Bayramlı adı verilen Eski Selçuk dönemiyerleşmesinin adı, 1398 yıllarında Halipia adı ile anılmaktadır.
Yıldırım Beyazıt'ın tarihte Samsun'u ele geçirmesi ile Halipia emiriGiresun Fatihi Hacı Emirzade Süleyman Bey Osmanlı hakimiyetini kabulederek, bölgeyi Osmanlılara terk etmiştir. Ordu ili M.Ö. I. Binde Hitithakimiyeti sınırları içine girmiştir. Kotyora ise VIII. yüzyıldaMiletliler tarafından kurulmuştur. Şehrin bugünkü Bozukkale mevkiiolduğu belirtilmekte ise de, kale küçük ve XI. yüzyıllarda yapılmış birkarakoldan başka bir şey değildir. Çevrede de şehrin varlığınıkanıtlayacak Arkeolojik buluntulara rastlanılmamıştır. Muhtemelen eskiKotyora'nın yine Bayramlı civarında Delikkaya ve yöresinde bu bölgedebulunan çok sayıdaki arkeolojik verilerden anlaşılmaktadır.
Ordu toprakları Medler ve Perslerin yaşantısına da sahne olmuştur.M.Ö. 400 yıllarında 10 binlerin Ric'atı sırasında Ordu'nun antik şehregelişi ve meşhur Ksenefon nutuklarına sahne oluşu önemli tarihi birolaydır.
Ordu ili daha sonraki devirlerde Roma ve Bizans hakimiyetine girmişve 1204-1264 yılları arasında ise Kommenus toprakları sınırları içindekalmıştır.
XIII. yüzyılda Selçuklu Devleti sınırları içinde yer alan Ordu, XIV. yüzyılda Osmanlı egemenliğine girmiştir.
Ordu ilçesi 1920 yıllarına kadar Trabzon vilayetine bağlı bir kazaiken, 17 Nisan 1920 tarihinde merkezi Ordu olmak üzere Canik Sancağınabağlı olan Fatsa kazası da Ordu'ya bağlanmıştır.

1923 yılında Sancak adı Vilayet olarak değiştirilerek bugünkü mülki taksimata Ordu Vilayeti olarak yerini almış bulunmaktadır.


TARİHİ YER VE RESİMLERİ

Taşbaşı Kilisesi
İl merkezinde Taşbaşı Mahallesi, kentsel sit alanı içersindedir. Kilise doğu-batı istikametinde uzanmakta olup, plan olarak dikdörtgen bir tarzdadır. Doğudaki büyük bir apsis ve yanlarda iki küçük apsis bulunmaktadır. Kilisenin ana mekanı iki sıralı üç sütunla üç nefe ayrılmış olup, nef diğer neflere nazaran daha geniş tutulmuştur. Kilisenin semardam çatısı, sütunlarlar desteklenen kemerlerle taşınmaktadır. Batıdaki nefteks kuzey ve güneye açıktır. Bugünkü kalıntılardan kilisen kuzeyinde ikametgah binaları, okul vb. sosyal mekanlar yer aldığı anlaşılmaktadır. Kilise, tümü düzgün kesme taştan 19. yy. Ortalarında yapılmıştır. Bir ara cezaevi olarak kullanılmıştır. Kültür Bakanlığınca restore edilmiştir.


Düz Mahalle Kilisesi
İl merkez Düz Mahalle Sinema Sokak' ta yeralmaktadır. Dikdörtgen planlı, yuvarlak tonoz ortülü olan kilise kesme taştan inşa edilmiştir. Bazı duvarları sonradan biriketle onarılmıştır. Ayrıca orijinal sütunlara yanlardan betonerme destek sütunlar eklenmiştir. Uzun bir süre Ordu Belediyesi'nce itfaiye hizmet binası olarak kullanılanılmıştır. Şuan restore edilerek Tiyatro binası olarak kullanılmaktadır.

Bolaman Kalesi
Fatsa ilçesi Bolaman kasabasında meşhur bir kaledir. Mevcut kale muhtemelen Pontus Rumlarında kalmıştır. Kale bedenleri üzerinde tahminen 200 yıl önce Hazinedar ailesi taraından inşa edilen ahşap yapı sivil mimarmizin örneklerinden biridir. Karadeniz Bölgesinin en özgün sivil mimarlık örneklerinden biridir. 1980 yılında, Aile Konağı Karadeniz Teknik Üniversitesine restore edilerek halka açılması için bağışladı. Fakat Üniversite uzun yıllar restorasyonunu gerçekleştiremeyince Kültür Bakanlığına devretti. Uzun yıllardan beri Bakanlık tarafından restorasyonu bitirilemedi. Atıl bir durumda kalmıştır.

Kaya Mezarları
Ünye ilçesinin Gürpınar Köyü Tozkoparan mevkinde ve Cevizdere' deki Helenistik devirlerden kalan kaya mezarları görülmeye değer güzellikte olup halen ayakta durmaktadır. Bu kaya mezarları anıtsal büyüklüktedir.

Delikkaya Kaya Mezarları
İl merkezine 10 km mesafedeki Delikkaya sınırları içersinde bulunmaktadır. Tek odalı, sütunsuz ve alınlıklı ve çift sütunlu girişe sahiptir.


Ünye Kalesi
İlçenin 5 km batısında tarihinin çok eski devirlerinde bir yanardağ olduğu, zamanla sönerek bugünkü kareteristik özelliğini aldığı söylenilen 300-400 m yükseklikte bir kale vardır. Ortaçağda volkanın krateri üzerinde bir takım savaş tesisleri kurulmuştur. Kalenin platosunda savaş zamanlarında kullanıldığı anlaşılan büyük bir havuz vardır. Kaleden dereye inen, dibi taş ve topraklarla dolan büyük bir oyuk ile birkaç yüz metre uzunluğunda bir merdiven vardır. Savaş anlarında, yöresiyle ilişkisi kesilen kalenin, su gereksinmesini bu kanaldan sağladığı sanılmaktadır. Yarıya kadar gömülü kapısının iki yanı tarihi ve renkli resimlerle süslüdür. 5 km yükseklikte ve yıkık durumda kapısının ikinci Mihirdan zamanında yapıldığı üzerinde durulmaktadır. Ancak kale üzerinde ve eteklerinde yapılacak objektif sondajların, karanlık kalmış birçok tarihi gerçekleri gün ışığına çıkaracağı kanısındayız.

Jasonum-Yason
Perşembe ilçesi 22 km batısında Yason Burnu'nda, zamanında büyük bir kasabanın kurulduğu, bugünkü kalıntılarından anlaşılmaktadır. Yason Fenerinin bulunduğu burunda çok eskiden kalma bir kilise yıkıntısı vardır. Yason kasabanın en büyük dini ayin yedlerinden olan bu kilisenin, akın, yağma ve yakıp yıkmalar sonunda yok olduğu, yıkıntıları üzerinde Rumlar tararından yeniden bir kilisenin yapıldığı anlaşılmaktadır. Kapısındaki (1866) tarihinin yapılış değil, onarım tarihi olsa gerekir. Deniz kerarında balık üretme havuzlarının izlerine rastlanmaktadır.

Gölköy Kalesi
Gölköy ilçesindeki Aybastı yolu üzerinde bulunmaktadır. Doğal bir kaya kütlesi üzerine inşa edilmiştir. Mana, Fataş ya da Tokyanus Kalesi denilen bir Bizans yapıtıdır.

Gençağa Kalesi
Ağaçkale Köyünde yer alan Gençağa Kalesi' nin bulunduğu alan I. derece Doğal ve Arkeolojik Sit Alanı ilan edilmiştir.

Merkez Kilise
Mesudiye ilçesi Topçam Yaylasında Şaraphane, Melena ve Musadere Kiliseleri günümüze dek ulşan mimarıi kalıntıları ile hala ayaktadır. Muhtemelen Bizans dönemine ait olan bu kiliselerde pek yaygın olmayan mimari unsurlar kullanılmıştır.

Meletios Kalesi
Mesudiye İlçesi Yeşilçut Köyünde şato kalıntısı denilen bir kale mevcuttur. (C. Texire' de sözü edilmektedir). İlçenin bilinen en eski yerşei,ö yeridir.

Kale Köyü Kalesi
Üç kümbet kalıntısı ve iki mezar taşı kalıntısı ile Deliklitaş mevkinde antik kaya mezarları mevcuttur. Bu kalıntılar 14-15 yy'a aittir. Bu mezarlık, bölgenin en güzel vesikalardan biri olan mezar taşları da bulunmaktadır.

Kevgürk Kalesi
Akkuş ilçesinin 30 km kadar güneybatısında, Gökçebayır Çayı' nın bir devamı olan Tifi Çayı yakınlarında tabandan yaklaşık olarak 300 m yükseklikte yalçık kayanın üzerinde, dört yan görünüşüle yöresine tamamen hakim bir şekile kurulmuştur. Uzaktan basit bir kaya gibi görünen kalenin, sanat değeri, güzelliği ve aklaştıkça büyüklüğü daha belirgin bir şekilde görülüyor. Bir çok tarihi anılara sahip olan kaleye, doğru yönünden çıkılır. Doğuya bakan yarıya kadar toprağa gömülü kapısında doğruca kale alanına geçilir. Surları içindeki evlerin duvarları içinde mermer parçaları vardır. Binalar harç ve tuğladan yapılmıştır.

Ordu Evleri
Ordu il merkezinde, Ünye, Fatsa, Bolaman,Mesudiye gibi ilçe ve kasabalarda sokak, çeşme, ağaç ve konakları ile bir bütünlük kazanan ve eski dokuyu yansıtan kentsel sit alanları ve tescilli yapılar bulunup koruma altına alınmıştır. Binalar umumiyetle kesme taş ve bağdadi yapı tarzında, cumbalı ve genellikle iki katlıdır. Taban ve tavanlar ahşap, çatı kırma şeklinde olup kiremit örtülüdür.