Isparta Tarihi Eserleri VE Tarihi Yerleri

[hira_pc]

KAPIKAYA HARABELERİ

Isparta Merkez ilçeye bağlı Güneyce Köyü'nün 8 km. güneyinde yer alır. Harabeler üzerinde yazıt olmamakla beraber şehir Helenistik dönemde vardır.

KÜP MEZARLAR

Atabey Harmanören (Göndürle) köyü sınırları içerisindedir. İnceleme ve kazı çalışmaları sonrasında 41 adet küp mezar ortaya çıkarılmıştır. Küp mezarlarının ağzı genellikle doğuya açılmakta olup, düzenli sıralar halinde yerleştirilmiştir. İlk Tunç Çağı başlarından Orta Tunç Çağı başlarına kadar kullanıldığı belirtilen Harmanören küp mezarları kazısının, Samanhöyük ve Demirci Höyük'ten sonra Anadolu'nun üçüncü mezarlık kazısı olmuştur.

SELUKEIA SIDERA (BAYAT) ANTİK KENTİ

Atabey'in 7 km. güneyinde Bayat Köyündedir. Kentin kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Ancak isminden Seleukoslar'dan biri tarafından kurulduğu anlaşılmaktadır.

ERTOKUŞ MEDRESESİ

Atabey ilçe merkezindedir. Mübarezeddin Ertokuş tarafından 1224 yılında yaptırılmıştır. Medrese, civarındaki Roma yerleşim merkezi olan Seleukeia Sidera'dan getirilmiş taşlar ve Bizans Kilisesi kalıntılarından yararlanılarak tümüyle devşirme malzemeyle inşa edilmiştir

PROSTANNA ANTİK KENTİ
Psidia şehirlerinden bir tanesidir. Eğirdir Sivrisinin arka tarafında Camili Yayla üzerindedir. Antik kentte sınır duvarları ve bazı bina temelleri vardır.
PARLAIS ANTİK KENTİ
Roma kolonisi olarak kurulmuştur. Diğer koloni şehirlerinin en küçüğüdür. Bugün ki Barla'dadır.

FARİ (BİNDA) HARABELERİ
Keçiborlu - Kılıç kasabasının kuzeyinde bulunan şehir bugün toprak altındadır. Bazı araştırmacılar Baris'in burada bulunduğunu ileri sürmektedirler. Toprak üzerinde herhangi bir kalıntı yoktur. Şehrin mimarisine ait olduğu sanılan bazı taş bloklar kasabanın çeşitli yerlerinde bulunmaktadır.

TYMANDOS (YASSIÖREN) ANTİK KENTİ
Senirkent - Yassıören kasabasında bulunan bir antik kenttir. Kalıntıları günümüze kadar ulaşmayan antik kentte bazı mimari bloklara Senirkent ilçe merkezinde ve Yassıören kasabasında rastlanılmaktadır.

TIMBRIADA ANTİK KENTİ
Aksu ilçesi Mirahor Mahallesi, Asartepe mevkiinde yer alan Timbriada antik kenti 1250 metre yüksekliğinde bir tepenin eteğinde kurulmuştur. Şehrin kesin kuruluş tarihi bilinmemekle beraber Helenistik çağa ait sikkeleri bulunmaktadır.

EURYMEDON AÇIK HAVA TAPINAĞI (ZİNDAN MAĞARASI)
Aksu ilçesinin 2 km kuzeydoğusunda yer alan Zindan Mağarası, yüksek dağların arasından akan Eurymedon (Aksu) nehri vadisindedir. Zindan Mağarası önündeki Eurymedon kutsal alanı hemen yakınındaki Timbriada antik kenti için önemli olmalıdır.

TYNADA
Terziler köyü yakınındaki antik kent hakkındaki bilgi sadece burada tapınak kalıntısı olduğudur.

ADADA ANTİK KENTİ
Toros dağları eteklerinde 1200 m. yükseklikteki kent; güneyde bir vadi, batı ve kuzeyde hafif meyilli tepeler ve doğuda düz bir sırtla sınırlanmıştır (Plan 1, Resim 2). Kentte Roma Çağına ilişkin kalıntılar daha çok düz ovacık ve çevresinde yer alır. Bunlar tapınaklar, tiyatro (12), agora (8), Çarşı binası veya yönetici sarayı (7) ve stoalardır. Hellenistik ve Bizans çağlarına ait yapılar derin ve kayalık vadi ve batısındaki Aktepe yamaçlarındadır (4-3 arası). Buralarda sur duvarları, kuleler ve henüz tanımlanmamış yapılar ve üç nefli bir Bizans Bazilikası yer alır (3). Antik dönemde kente ulaşımı sağlayan antik yol da bu vadi içinde izlenebilmektedir (1). Roma Çağı'na ait olan antik yol vadinin güney kısmında 600-700 m. sağlam olarak izlenebilmektedir. Bu haliyle Anadolu'da sağlam kalabilmiş ender Roma yollarından biridir. Bu yol en iyi şekilde Sağrak köyünden Sütçüler'e doğru çıkışta asfalt yol üzerinden doğu yönündeki vadi yamacına bakarak görülebilir (Resim 5-6). Antik kentin içinden yola ulaşmak oldukça zahmetlidir ve fazla zaman alır.
Bugünkü karayolundan (Yeniköy yolu) kente ulaştığınız anda bekçi kulübesi ve kenti tanıtan levhalarla karşılaşılır. Biraz ilerleyip soldaki patikaya girince karşıda açık hava toplantı yeri (6), akropol(4) ve Hellenistik Dönem'e ait kuleler görülür. Bunların önündeki düzlük alanda kentin Roma Çağı'na ait forum ve bazilika yer alır (5).

SIĞIRLIK HARABELERİ
Sığırlık - Çandır üçgeninde Sülüklügöl mevkiinde bir vadi içinde bulunan harabede bazı bina temelleri ve sur kalıntıları yer alır. Tepede ise bir kale kalıntısı vardır. Sığırlık köyü içinde de halen sağlam durumda bulunan Bizans dönemine ait bir kale mevcuttur. Sığırlık - Çandır yolu üzerinde bir başka kale kalıntısına rastlanmıştır.

TAŞKAPI HARABELERİ
Sütçüler ilçe merkezindedir. Kuruluş tarihi hakkında bilgi yoktur. Helenistik dönem sur kalıntıları mevcuttur.

KESME HARABELERİ
Kesme Kasabasının 5 km. güneyinde Kocaköy mevkiindedir. Bazı bina temelleri ve lahit mezarları ilgi çekicidir.

ZORZİLA HARABELERİ
Sütçüler - Kasımlar yolu üzerindedir. Dağ yamacında yer alan kalıntılarda birkaç yüksek duvar mevcuttur. Roma dönemi kalıntıları olup, şehir hakkında bilgi yoktur.

ENABURA ANTİK KENTİ
Şarkikaraağaç ilçesinin 12 km. güneybatısında, Salur'un batısında 800 m. yükseklikte Kızılkale dağında büyük bir yer kaplar. Harabelerin Roma devri şehri olduğu kalıntılar ve yazılı taşlardan anlaşılmıştır.

APOLLONIA MORDION ANTİK KENTİ
Uluborlu'dadır. M.Ö. 3. yy.da . kurulmuştur. Stabon'da Frigya şehri, Ptolemaios'ta Psidia şehri olarak geçer. Apollonia Seleukoslar tarafından kurulan bir Seleukos kolonisidir. Şehir M.S. 260 - 268 devrine kadar sikke basmıştır.

TOL HARABELERİ
Yenişarbademli ilçesi ovasında Konya il sınırları içerisinde Gökkaya köyünde yer alır. Beyşehir Gölü kenarındadır.

KUBAD-I ABAD SARAYI
Selçuklular zamanında yapılmıştır. Büyük ve küçük saraydan oluşan yapı kompleksinde kazı çalışmaları devam etmektedir. Beyşehir gölünde ada üzerindedir.

PSIDIA ANTIOCHEIA ANTİK KENTİ
Yalvaç ilçesinin yaklaşık 1 km. kuzeyinde ve Sultan Dağları'nın güney yamaçları boyunda uzanan verimli arazide kurulmuş Psidia bölgesinin başkentidir. Antiocheia da Apollonia gibi bir Seleukos kolonisidir. İçerisinde Agustus tapınağı, tiyatro, roma hamamı, Bizans kiliseleri mevcuttur.

MEN KUTSAL ALANI
Yalvaç'a 5 km. uzaklıkta gemen korusu denilen bir tepe üzerindedir. Ay tanrısı Men adına inşa edilen tapınağın tarihi M.Ö. IV. y.y'a kadar uzanmaktadır. Burada iki kilise, stadion ve evler bulunmaktadır.

LIMENIA ADASI
Yalvaç'a 25 km. uzaklıkta olup Gaziri mevkiinde Hoyran Gölü içerisinde bir adadır. Göl kenarında asfalt bir yolla ulaşılmaktadır. Sur duvarlarıyla çevrili adanın içerisinde muhtelif yapıların yanı sıra Artemis tanrıçasının adına adanan bir tapınağın kalıntıları yer almaktadır.

KAYA MEZARLARI
Hoyran Gölü'nün eteklerinden hemen yükselen kaya yüzeyinde boyutları farklı olan kaya mezarları yer almaktadır. Bunlar arasında alınlığı olan kaya mezarı ilgi çekicidir.

TOKMACIK FOSİL YATAKLARI
Tokmacık Kasabasında 1994 yılında yapılan kazılarda 9 milyon yıl öncesine ait bir gergedan fosili bulunmuştur. Halen devam eden kazılarda çıkan 9 - 10 milyon yıl önce yaşamış hayvanlara ait fosiller 1995 yılında açılan Tortonian Müzesinde sergilenmektedir.

Aya Payana Kilisesi :
Merkez Turan mahallesindedir. 1750 yılında yapıldığı tahmin edilmektedir. Dikdörtgen plânlı, üç nefli ve apsislidir. Kuzeybatı ve doğudan birer giriş kapısı vardır. Çatı ahşap ve çapraz tonozludur. Ahşap üzerleri alçı ile sıvanmıştır. Kilise Turizm Bakanlığınca restorasyon ve restütasyon kapsamına alınmış olup, çevre tanzimi ve onarım işleri yapılmıştır. Kilisenin barok stilindeki ahşap malzemeleri müze deposunda saklanmaktadır.

Aya Yorgi Kilisesi :
Merkez Dağancı Mahallesindedir. Yapım tarihi 1858'dir. Bununla ilgili yazıt ana nef girişindedir. Bugün yazıt Isparta Müzesindedir. Yapı doğu-batı yönünde narteksli ve üç neflidir. Dış duvarlar yerel taş kövke ile yapılmıştır. Batı, kuzey ve güneyden birer giriş kapısı vardır. Kuzey giriş üzerinde dışarı taşkın ve iki sütun üzerine oturan yağmurluk vardır. Yapının çatısı çapraz tonozlarla ve kövke ile örülmüştür.
Neflerin yükseltisi çatıda izlenir, üçgen alınaklarla yuvarlak ve dikdörtgen pencereler yer alır. Narteks girişi üzerinde çan kulesi yer alır. Kilisenin Turizm Bakanlığından sağlanan ödenekle 1998 yılında çevre düzenlemesi yapılmış olup, gelecek yıllarda restorasyonu plânlanmaktadır.

Ayastefanos Kilisesi :
Eğirdir İlçesinin Yeşilada mahallesinde yer alır. Dış duvarları moloz taştır. Çatı ve iç mekân sütunları ahşaptır.19.yy. inşa edilmiş olup Eğirdir Belediyesince 1993 yılında restorasyon çalışmaları başlamıştır.

Aziz Paul Kilisesi :
Yalvaç ilçesinin 1 km. kuzeyinde Pisidia Antıocheia Antik kenti içerisinde yer almaktadır. Kentin ilk büyük kilisesi olup , şehrin surlarına bitişik ve Roma Hamamı'nın 200 m. güneyinde yer almaktadır. İlk Hıristiyan kiliselerinden olan bazilikal planlı yapı, bir sinagog üzerine inşa edilmiştir.
Yalvaç Antıocheia antik kentinde bulunan Aziz Paul Kilisesi adını, kenti ziyaret eden Aziz Paul' den almaktadır .Aziz Paul roma vatandaşı olma hakkını elde ettikten sonra Saul ve Hananya tarafından vaftiz edilerek Paul adını almıştır. Aziz Paul , Aziz Barnabas ile birlikte İ.S. 46 yılında kente gelerek buradaki sınegog' ta ilk resmi vaazını vermiştir. Bu gelişten sonra da Aziz Paul ‘un kenti iki defa daha ziyaret etmesiyle nedeniyle gerek kilise, gerekse Antiocheia Hıristiyanlık aleme için önem taşımaktadır