Kapilikaya

[hira_pc]

Kapılıkaya Kırkdilim adı verilen oldukça sarp kayalık ve akarsu tarafından yarınlmış derin vadilerin oluşturduğu engebeli bir arazi üzerinde kuzeye doğru uzanan bir kaya bloku burun kısmının kuzey batı köşesinde yer almaktadır. Sert kalkerden oluşan kaya bloku gazen düzenli bir işçilikle kesilerek önü podyumlu Anılsal kaya mezarı oluşturulmuştur.
Kaya mezarının bulunduğu kaya bloku dibine kadar araçla girilebilmektedir ve şevli dik bir yamaçla çıkılmaktadır.Yamaç üzerinde kayaya oyulmuş merdiven basamakları ve değişik rakamlarla oyularak yapılmış değişik boyutlu sarnıçlarla irtibatli su yolları vardır. Üç sarnıçtan ilk ikisi temizlenmiş mezara yakın yükseklikte bulunan kaçak kazı yapanlar tarafından tamamen tahrip edildiğinden o noktada çalışma yapılmamıştır.

Kapılıkayadan bir görünüm
Çay seviyesinden yaklaşık 65 metre yükseklikte yapıldığı görülen kaya mezarının kuzeye bakan ön kısmına müdürlüğümüzce yaptırılan taş merdivenlerle çıkılmaktadır. Bu kısım yukarıda da sözü edildiği gibi düzenli ve mimarinin incelikleri de göz önünde bulundurularak dizayn edilmiştir.
Gayet düzgün olarak yapıldığı görülen podyum zemini kuş bakışı yamuk biçimde olup kısa kenardan kuzeydeki dokuz metre mezar önü 14 metre olup doğu kenarı 27.5 batı kenarı ise 37.35 metre dir.
Her türlü hava şartlarına açık olan podyuma düşen yağmur ve eriyen kar sularının tahliyesi için 900x 36×20 cm ebatında u kesitli bir su kanalı açılmış ve biriken suların batı yönünden aşağıda akan Kırkdilim çayına atılması amaçlanmıştır. Aynı zamanda bu düşyünce ile mezar eteğindeki yerleşim birimlerinin de sulardan etkilenmesi önlenmiş olmaktadır.
En kuzeydeki sözü edilen su tahliye kanalının da bulunduğu giriş platformunda 7.26×8.20×900x8.10 cm kenarlı ve yamuk biçimlidir.
Bu alanda 8 basamaklı bir merdivenle ikinci bir platforma geçilmektedir. Birinci platformda olduğu gibi ikinci aşamada yamuk biçimli olup bu düzeltiden de 23 cm yükseklik ve 45 cm genişliği olan 12 basamaklı merdivenle mezar önündeki 2.40 m genişliğindeki podyuma ulaşılmaktadır.
Bu merdivenler mezarın kuzeye bakan ön yüzeye genişliğinden de yapılmış doğu ve batı uç noktaları dikdörtgenler prizması şeklinde iki blok kaide ile sınırlanmış bulunmaktadır. Kaideler arası 7.62 m olup batıdakinin batısı boşluk yani uçuruma açılmışken doğudakinin doğu tarafı üç yönü kapalı bir havuz şeklini almıştır. Burasının adak kurbanı kesim yeri olarak kullanıldığı sanılmaktadır.
Kaya mezarının bulunduğu blok ana kayanın çepeçevre kesilmesi ile ortaya çıkartılmış taban tamamen ana kaya üzerine basarken tavan ve sırt kısmında bant halinde bir kısım bırakılarak ana kaya ile irtibat kesilmemiştir.
Mezar bloku etrafı 147-150 cm genişlikte oyularak yapılmış şekilli yolla çepeçevre dolaşılmaktadır. Bu dar geçidin zeminden yaklaşık 2 m yükseklikteki kısım düzenli yukarı kısımlar özensiz olarak kesilmiştir. Geçitte bulunan dekoratif taş seki de merdiven basamaklarında olduğu gibi 20 cm yükseklik ve 40 cm genişlikte yapılmıştır. Mezarın sırt tarafındakiler tahrip görmüşlerse de toprakla kaplı yan sekiler sapasağlam olarak günümüze ulaşmışlardır.
Traşlanarak düzeltişmiş ön yüzeyde 2.35x 1.25 cm silme kontürlü kapı aynası içinde 65×25 cm ebatında kitabelik bulunmakta 100×125 cm ebatında gayrı muntazam olarak açılmış bir kapı ile mezar odasına girilmektedir.
Kapı üzerinde hurufatı yaklaşık 70 cm büyüklüğünde kazınarak I K E I O N ( ) yazısı okunmaktadır. Giriş kapısı solunda ise aşı boyası ile yapılmış bir haç motifi yer almıştır.
298 cm yüksekliğinde ve 294×296 cm ebatında kareye yakın planlı mezar odasının girişe göre sağ ve sol kenarlarında 45 cm derinliğinde 205 cm boyunda ve 103 cm yüksekliğinde niş şeklinde oyulmuş ölü sekileri mevcuttur.
Giriş ekseni üzerinde ve girişin tam karşısındaki duvarda 208 cm genişliğinde ve 131 cm yüksekliğinde basık kemerli bir heykel nişi bulunmaktadır. Niş kenarları ise 25 cm genişliğinde bir bantla ihatalanmıştır. Niş köşelerinde 10 cm çaplı 2 oyuk görülmektedir.
-Kapılıkaya anıtsat kaya mezarı M.Ö II yüzyıla tarihlenebilen Helenistik dönem eseridir.
-Amasya Pontus Kaya mezarları ile çağdaş olup, aynalı mağra adı ile bilinen önü podyumlu kaya mezarına benzemektedir.
-Mezar önündeki 2 aşamalı podyum buranın kutsal bir ziyaret yeri olduğunu aşı boyalı haç motifi ise Bizans döneminde de önemini koruduğu ve kullanıldığı inancını güçlendirmektedir.
-Mezar eteklerinde tesbit edilen 3 sarnıç ve yapı izleri buranın koruma altında tutulduğu rahip veya türbedar koruma görevlilerinin bu kısımda oturdukları izlenimini vermektedir.
-Asıl yerleşimin mezarın ve Kırkdilim çayının batısında Çorum Osmancık karayolu altındaki yamaçlarda bulunduğu tesbit edilmiştir.
-Mezar kapı sövelerine demirlenerek tutturulmuş ve taş olması muhtemel kapısı kırılarak soyulmuştur.
-İngiliz araştırmacı W.F. Aınsworth’da 1840 yılında Kapılıkaya’yı görmüş ve 1842 yılında Travels and Researches In asia minor Chaldea and Armenia isimli eserinin yüzüncü sayfasında yayınlanmıştır. El çizimi kaya mezarı resminde de mezar girişi kapısı açık olarak görülmektedir.
-Ayrıca çevre köylerde ve Laçin’de yapılan soruşturma ve inceleme de Kapılıkaya mezarının açılarak soyulduğu kanısına varılmıştır.

[hutame]

emegıne bilgine saglık...saygılar