Cinci Hoca

[SEYRANİ]

CİNCİ HOCA
Altindan geçen su yolu üzerine galeri seklinde yapilmis kemerler üzerine oturmakta olan Cinci Han,Cinci Hamami ve han ile hamam arasindaki 50 dükkan 17. yüzyilda Anadolu Kazaskerligine kadar yükselen Safranbolu'lu Cinci Hoca tarafindan yaptirilmistir. Cinci Hoca,"Cinci Hüseyin Efendi","Karabaszade Hüseyin Efendi" veya "Kazasker Hüseyin Efendi" adlariyla da bilinir."Sultan Deli Ibrahim" adiyla da anilan Sultan I. Ibrahim zamaninda güçlenen ve zenginlesen Cinci Hoca'nin bu iki yapiyi 1645 tarihinde yaptirdigi annesi Hamide Hatun adina kurdurdugu vakfin düzenledigi bir vakfiyeden anlasilmaktadir.Sultan Ibrahim'in saltanatinda (1640-1648) saray üfürükçülügü yapmis,bu kisa dönemde Istanbul'da etkili olmus bir hocadir.Safranbolu'lu Karabas Ibrahim Efendizade Seyh Mehmed Efendi'nin oglu olan Cinci Hoca, gençliginde Istanbul'a giderek Hüseyinefendizade Seyh Mehmed Efendi'nin "darü'l-üftadesi"ne girdi.Epeyce bir zaman medrese derslerini izledi. Osmanli Sarayi'nda "kiraat-i azime"de bulundu ve Sultan Ibrahim'i rahatlatti. Padisah, bir fermanla da kendisini mülazimlik ve kirklimüderrisligi üstüne altmisli sahn müderrisligi verdi. 1641-1643 arasinda hizla yükselerek Süleymaniye müderrisliginden Galata Kadiligi'na geçti.1644'te muallim-i sultani (padisah hocasi) oldu. Kazasker Kara çelebizade Mahmud Efendi'nin kiziyla evlendi. 1644'te Anadolu Kazaskerligini elde etti. Galata Kazasi kendisine arpalik olarak tahsis edilen,kisa araliklarla dört kez Anadolu Kazaskerligini yapan Cinci Hoca, giderek etkinlik kazandi. Sultan I. Ibrahim döneminde saray entrikalarinda,Osmanli'nin iç ve dis siyasetinde sözü geçen birkaç kisiden biriydi.Cinci Hoca, 1647'de gözden düsüp Izmit'e sürüldü. Bagislanarak Istanbul'a dönmesine izin verilse de Sultan I. Ibrahim 1648'de tahtan indirilince Pasa Kapisi'nda tutuklandi.Tüm çiftliklerinin, mülklerinin tapulari iptal edildi.Ayni yil idam edilerek hayatina son verildi.
Osmanli Tarihi'nin en çalkantili dönemlerinin birinde yasamis olan Cinci Hoca'nin hayati ve yaptiklari hakkinda oldukça fazla spekülasyonlar vardir.Gerek yasadigi dönemde gerçeklesen olaylar,gerek çok kisa sürede Osmanli Sarayi'nin en önemli kisilerinden biri haline gelmesi,gerekse de kendine özgü kisiligi nedeniyle tarihçilerin,siyaset bilimcilerin,edebiyatçilarin ve sinemacilarinin özel ilgi alanlarindan biri olmustur ve olmaya devam etmektedir.